Podstawy profilowania psychologicznego sprawców przestępstw – osobowość sprawców przestępstw, psychiczne wyznaczniki zachowań przestępczych
Szkolenie prowadzi dr n. hum. Maciej SzaszkiewiczAbsolwent psychologii Uniwersytetu Jagiellońskiego, ze specjalizacją z zakresu psychologii wychowawczej oraz psychologii klinicznej. Przez osiem lat był psychologiem penitencjarnym w Areszcie Śledczym w Krakowie, cztery lata pracował w Wojewódzkim Ośrodku Interwencji Kryzysowej w Krakowie, jako interwent psychoterapeuta. Doświadczenie swoje opiera również na trzydziestoletniej pracy w Instytucie Ekspertyz Sądowych, jako biegły psycholog sądowy. Przygotował tam rozprawę doktorską z zakresu resocjalizacji i podkultury więziennej, którą obronił na Uniwersytecie Jagiellońskim. Posiada rekomendację psychologa biegłego sądowego udzieloną przez Polskie Towarzystwo Psychologiczne. Autor wielu publikacji i wystąpień na konferencjach naukowych w Polsce i za granicą. Obecnie pracuje, jako wykładowca akademicki w kilku uczelniach wyższych. Charakter i zakres szkolenia Profilowanie, czyli sporządzanie portretów psychologicznych nieznanych sprawców przestępstw, jest metodą wspomagającą śledztwa w skomplikowanych przypadkach, w których dokonane zostało np. zabójstwo, znana jest ofiara, lecz nie wiadomo, kto mógł być sprawcą tej zbrodni, pomimo wyczerpania wszystkich standardowych czynności śledczych. W procesie profilowania wykorzystuje się wiedzę o osobowości sprawców przestępstw, w szczególności wiedzę o mechanizmach zachowania sprawców zabójstw, dane wiktymologiczne, szczegółowe informacje zebrane podczas śledztwa oraz wszelkie inne dane związane ze zdarzeniem. Profilowanie bazuje na ogólnym założeniu wstępnym, że skutki każdego zachowania zawierają piętno osobowości człowieka, który je wywołał. W skutkach zbrodni, w zachowaniach sprawcy, przejawiają się więc cechy jego osobowości. Proces profilowania polega na analizie dostępnych danych i dochodzeniu do wskazania tych cech. Ich określenie następuje w formie ekspertyzy psychologiczno-sądowej sporządzonej przez biegłych.
Szkolenie obejmować będzie podstawy wiedzy o osobowości i zachowaniach sprawców, poznanie procesu profilowania oraz praktyczne wykorzystanie tych wiadomości do sporządzania ekspertyzy w tym zakresie. Forma zajęć Zajęcia będą łączyć w sobie wykład z prezentacjami ilustrującymi treść merytoryczną, elementy seminaryjnych dyskusji nad problemami wiążącymi się z tematyką zajęć oraz z warsztatową próbą sporządzania przez uczestników profilu sprawcy na konkretnym przykładzie z praktyki. Program szkolenia Część I – Wykład (4 godziny) I. Profilowanie – określanie sylwetki psychofizycznej nieznanych sprawców zabójstw w opiniowaniu sądowo-psychologicznym.
- Uwagi wstępne, przedmiot i zakres, definicja:
- profilowanie psychologiczne – proces identyfikacji psychologicznych cech sprawcy na podstawie analizy popełnionych przez niego zbrodni, dający w rezultacie ogólny opis osoby, która te cechy posiada,
- profil – krótka charakterystyka cech psychicznych sprawcy i przejawów jego zachowań.
- Osobowość sprawców zabójstw.
- Typologia – sprawcy zorganizowani i sprawcy zdezorganizowani.
II. Model profilowania
- Analiza danych – „trzy filary profilowania”:
- informacje wiktymologiczne;
- miejsce zdarzenia;
- umiejscowienie w czasie.
- Klasyfikacja danych:
- typ zabójstwa;
- poziom ryzyka sprawcy i ofiary;
- rozwój zdarzenia;
- eskalacja działań sprawcy.
- Rekonstrukcja zdarzenia.
- Analiza przejawów zachowania sprawcy.
- Motywacja sprawców zabójstw.
- Charakterystyka sprawcy.
III. Problemy brane pod uwagę w czasie profilowania (cele profilowania).
- Przydatność profilowania dla potrzeb śledztwa.
- Warunki profilowania.
IV. Seryjni sprawcy zabójstw – przykłady z praktyki opiniodawczej.
Część II (16 godzin)
- Zaburzenia osobowości a profilowanie:
- osobowość antyspołeczna (dyssocjalna, antysocjalna),
- osobowość antysocjalna,
- psychopatie,
- uszkodzenia organiczne OUN, „Charakteropatia”,
- osobowość sadystyczna.
- Źródła przyczyn i przejawów zachowań agresywnych:
- przemoc (agresja interpersonalna),
- znaczenie – kory mózgowej, ciała migdałowatego, hipokampa,
- wpływ hormonów na zachowania agresywne:
- adrenalina,
- testosteron,
- serotonina,
- wpływ sytuacji zewnętrznej na zachowania agresywne:
- sytuacja trudna,
- frustracja,
- deprywacja,
- stres.
- mechanizmy agresji:
- formy zachowań agresywnych na podstawie skali agresji: buss-durkee,
- formy przemocy.
- Motywacja; diagnoza procesów motywacyjnych:
- potrzeby,
- czynniki motywacji,
- motywacja sprawcy.
- Typologia przestępców:
- antropometryczna typologia przestępców w/g C. Lombroso: atawistyczny „człowiek przestępca”,
- współczesne typologie przestępców,
- typologia FBI
- dwa typy sprawców zabójstw: zorganizowany i zdezorganizowany.
- Zajęcia warsztatowe: próba sporządzenia profilu psychologicznego nieznanego sprawcy zabójstwa na podstawie danych dotyczących rzeczywistego zabójstwa.